ظرفیت زنجیره فولاد کشور در سه سال اخیر حدود ۵۴.۵ میلیون تن افزایش داشته است. ایران دارای جایگاه بین المللی در تولید محصولات فولادی است به گونه ای که در سال 2010 در رتبه ی هفدهم دنیا قرار داشت و اکنون چهاردهمین فولاد ساز در جهان است. وزیر صنعت، معدن و تجارت در ارتباط با این موضوع گفته : هدف دولت حمایت از بخش خصوصی است و ساست های ریاست جمهوری و دولت در این راستا خواهد بود.
در راستای استفاده حداکثری از امکانات در راستای تولید کشور و نیروی انسانی تلاش می کنیم تا آنجا که امکان دارد زنجیره انسانی را تکمیل کنیم بطوری که با تلاش صورت گرفته موفق شدیم در سه سال اخیر 54.5 میلیون تن به ظرفیت زنجیره فولاد کشور اضافه کنیم. در این مدت همچنین 16.5 میلیون تن به ظرفیت کنسانتره و 13 میلیون تن گندله اضافه شده و در یک ماه اخیر نیز تلاش می شود حداقل پنج میلیون تن دیگر به ظرفیت تولید گندله در کشور اضافه شود.
9 میلیون تن در زمینه آهن اسفنجی و 7.5 میلیون تن در شمش ،8.5 میلیون تن به نورد اضافه شده و در سایر رشته ها نیز پیشرفت های زیادی داشته ایم و امیدواریم بتوانیم از سال آینده صادر کننده مواد خام نباشیم. در سال گذشته جزو صادرکنندگان نسبتا خوب فولاد در منطقه بودیم که امیدواریم این روند افزایشی تداوم یابد." یادآور می شود: در سه سال گذشته سالانه حدود 700 هزار تن میلگرد وارد کشور شد که سال گذشته این میزان به 69 هزار تن میلگرد اختصاصی صنعتی کاهش یافت و میزان صادرات میلگرد کشور نیز در سال گذشته به حدود 400 هزار تن رسید.
برسی ها جدید از بازار فولاد بیانگر آن است که احتمال می رود در نیمه ی دوم سال 96 شاهد رونق در بخش فولاد خواهیم بود، زیرا دیگر به دلیل تمام شدن برگزاری انتخابات، مسیر اقتصادی کشور مشخص شده. اما لازم به ذکر است در سال 95 هم نیز رشد مناسبی در وضعیت فولاد کشور دیده شده زیرا گزارش های بدست آمده از متغیرهای اقتصادی بیانگر خارج شدن اقتصاد کشور از رکود وارد شدن به دوره ی رونق می باشد. بهطوریکه رشد اقتصادی در ۹ ماهه سال گذشته از ۷ درصد عبور کرد و پیش بینی میشود نرخ رشد اقتصادی برای سالی که سپری شد ، رقمی در حدود ۶ تا ۶/۵ داشته که رشد مناسبی محسوب میشود.
در این بین، بخش صنعت طی این مدت با رشد بیش از ۵ درصدی تغییرات قابل قبولی را از خود نشان داده است. تمام این موضوعات در کنار رشد تولید کارگاه های بزرگ صنعتی و رشد مناسب نرخ تورم تولید کننده در اسفند ماه، بیانگر آن است که شرایط مناسبی پیش روی تولید قرار گرفته که می تواند زمینه های لازم را جهت خروج بازار فولاد از رکود را فراهم نماید. با این حال نگاهی به تابلوی بورس کالا نشان می دهد در تالار محصولات صنعتی در این بازار هزار و ۱۷۰ میلیارد تومان تامین مالی در سال گذشته برای محصولات فولادی صورت گرفته که این رقم برای ۷ میلیون تن محصول معامله شده بوده است. این رقم تامین مالی در برابر رقم سال ۹۴ معادل ۲۷ درصد رشد را نشان میدهد درحالیکه حجم معاملات۴/۵ درصد بیشتر رشد نکرده و این موضوع موید آن است که بیشتر شاهد رشد قیمتها بودهایم تا رونق در بازار.
با توجه به این نکته باید اعلام کرد که بازار فولاد همچنان نتوانسته است موفقیت لازم را جهت هماهنگ شدن با رشد اقتصادی کشور کسب کند. به عبارت دیگر می توان اعلام کرد که که رشد صنعتی و رشد اقتصادی کشور نیز در بخش واقعی چندان کالا محور نبوده و کالاهای پایهای چون فولاد که مصارف توسعهای دارند هنوز وارد چرخه رونق اقتصادی نشدهاند. با این حال کارشناسان معتقدند که رشد قیمت در بازار فولاد و بهبود در طبقات بالایی اقتصادی و رونق در پروژه های عمرانی که دولت برای سال ۹۶ وعده داده میتوان سال ۹۶ را سال آغاز خروج بازار فولاد از رکود دانست اما لازم به ذکر است که این موضوع به معنای رونق چشمگیر این بازار نیست. در این زمینه کارشناسان میگویند اقتصاد ایران از پتانسیل هایی برای رونق برخوردار است اما مادامی که بخش های اساسی مثل مسکن و طرح های زیرساختی با رونق رو به رو نشوند نمی توان به تحرک بازارهای پایه امید چندانی داشت.
انواع ورق
ورق های فولادی (فلزی) به دو صورت کلی نورد سرد (ورق روغنی) و نورد گرم ( ورق سیاه) نورد یا تولید می شوند.
نورد سرد (ورق روغنی) :
نامگذاری ورق های روغنی یک اصطلاح عامیانه می باشد که به دلیل شکل ظاهری این دسته از ورق ها به این اسم می گویند. اسم دیگر ورق روغنی، نورد سرد می باشد. طی فرایند نورد سرد، ورق هایی که دارای ضخامت بالایی می باشند، به ضخامت های نازک تری تبدیل می شوند. در طی این عملیات به دلیل تولید ورق به روش نورد سرد، کیفیت ورق حفظ می شود و ورق با ظاهری بسیار عالی عرضه می شود. به همین جهت از این ورق ها بیشتر برای مواردی که ظاهر جسم مهم است و ورق تشکیل دهنده ی ظاهر یک جسم می باشد استفاده می کنند. ورق های روغنی را بر اساس عملیات حرارتی که روی آنها انجام گرفته و نوع آلیاژی که دارند به سه دسته تقسیم می کنند:
ورق های معمولی ST12 ********** ورق های نیمه کشش ST13 ********* ورق های فوق کشش ST14
ورق های روغنی به طور کلی و استاندارد از ضخامت ۳۰ صدم میلی متر الی ۳ میلی متر تولید می شوند و دارای دو عرض استاندارد ۱۰۰ سانتی متر و ۱۲۵ سانتی متر هستند. ورق روغنی فولاد مبارکه، هفت الماس و فولاد غرب از جمله ورق های روغنی پر تقاضا در بازار می باشند. علاوه بر تولید کنندگان داخلی ذکر شده، ورق روغنی روس و قزاق هم تقاضای بالایی در بازار دارند. ورق های نورد سرد (روغنی) پایه تولید ورق های گالوانیزه (ورق سفید) هستند. با توجه به اینکه ورق های رنگی گالوانیزه از ورق گالوانیزه تولید می شوند، می توان نتیجه گرفت که پایه تولید ورق رنگی نیز همین ورق های روغنی هستند. در ضمن ورق های رنگی گالوانیزه ( ورق رنگی ) از ورق گالوانیزه تولید می شود. پس صراحتا می توان نتیجه گرفت که پایه تولید ورق رنگی نیز همین ورق های نورد سرد (روغنی ) هستند.ورق سیاه:
ورق نوع مسطح و صاف فلز آهن است که بصورت رول و شیت تولید و عرضه می شود. ورق سیاه کاربرد های زیادی در ساختمان سازی و دیگر صنایع مختلف دارد. ورق سیاه با استاندارد هایST37 وST33 در ساختمان سازی و صنایع مختلف کاربرد دارد. از ورق سیاه با استاندارد های ST44 و ST52 بخاطر سختی بالا و مزیت ضد سایشی که دارند در تانکر سازی و سیلندر سازی و همچنین بعضی از لوله های نفتی استفاده می شود. ضخامت ورق سیاه از 1.5 میلیمترشروع میشود و تا 200 میلیمتر بیشتر در بازار موجود است. این اقلام در دو شکل مختلف وارد بازار می شود: رول و شیت (البته ورق تنها تا ضخامت ۱۵ میل می تواند در دو شکل رول و یا شیت وارد بازار شود و از سایز ۱۵ میل به بالا تنها به صورت شیت خام وارد بازار می شود.) هر دوی این دو شکل ورق قابل برش به سایز های مختلف می باشد. ورق سیاه به دو شکل کلی رول فرم و فابریک تولید می شوند .ضخامت ورق سیاه از ۱/۵ میلی متر شروع شده و نهایتا به ۱۰۰ میلی متر ختم می شود. در حالت رول فرم عرض ورق های سیاه بسته به ضخامت چهار عرض ۱۰۰ سانت و ۱۲۵ سانت و ۱۵۰ سانت و ۲۰۰ سانت را دارا خواهند بود. لازم به ذکر است که در حالت رول نیز محدودیت برای طول وجود ندارد.
ورق گالوانیزه :
یکی از مهم ترین روش ها برای ایجادپوشش روی بر سطح فولاد و آهن، گالوانیزه گرم می باشد. طبق گزارشات و برسی ها، برای پوشش دادن 40 میلیون تن فولاد، بطور سالایانه حدود 2 میلیون تن روی به همین روش گالوانیزه گرم استفاده می شود. همچنین لازم به ذکر است که چدن ها و انواع مختلف فولاد قابلیت این را دارند که به همین روش روی اندود بشوند. اما نوع پوشش ایجاد شده به عناصر آلیاژی بستگی دارد. گالوانیزه هر یک از چهار نوع محصول، صنعت جداگانه ای را تشکیل داده است. به لحاظ قطعات ساخته شده و لوله ها، مشابه یکدیگر است. اما گالوانیزه کردن متالورژیکی فرآیند های در فرآیند مورد استفاده برای ورق ها، مقدار کمی مواد افزودنی به روی اضافه می شود تا. پوشش حاصل دارای مقدار کمتری آلیاژ روی – آهن باشد و در نتیجه بسیار انعطاف پذیر بشود سطح آهن یا فولاد باید قبل از انجام فرآیند گالوانیزه گرم به خوبی تمیز شود. به طوری که آهن بتواند به راحتی با مذاب روی واکنش دهد. آماده سازی نامناسب سطح معموال مهم ترین عامل. پیدایش عیب در قطعات گالوانیزه است.
گالوانیزه کردن به دو روش زیر انجام میشود:
1) به روش غوطه ور سازی، یعنی غوطه ور کردن فولاد در خزینه روی مذاب. همچنین این عمل را حرارتی نیز می گویند. 2) بوسیله برق، روی را آبکاری سرد نمایند. از این روش برای نوارهای فولادی- ورقه یا سیم استفاده میکنند.
تمیز کاری سطح برای گالوانیزه کردن:
در حین انجام عملیات شکل دادن به روی و یا ماشین کاری ممکن است یکسری روغن و چربی به سطح فلز چسبیده باشد. به همین منظور به روش چربی زدایی با بخار، تمیزکاری با حالل ها یا امولسیون ها و هم چنین محلول های چربی گیری اقدام به تمیزکاری سطح یا چربی زدایی میکنند. بعد اتمام کار چربی زدایی، قطعات را وارد مرجله ی اسید شویی میکنند تا رسوبات و اکسید های سطحی از بین بروند. گفتنی است که برای این عمل از از محلول های آبی اسید سولفوریک با اسید کلریدریک استفاده می کنند.
گالوانیزه با روش غوطه وری گرم چیست ؟
گالوانیزاسیون به روش غوطه وری گرم ، فرایندی برای ایجاد پوشش روی بر سطح آهن یا فولاد با فرو بردن آن در حمامی حاوی روی مذاب ، می باشد . سادگی پروسه گالوانیزه ،یکی از مزایای بارز این روش به سایر روش های محافظت در برابر خوردگی است . مقاومت به خوردگی ورق های فولادی با فرایند پوشش روی ایجاد می گردد و متناسب با ضخامت پوشش . روی و شرایط محیطی می باشد. مقاومت به خوردگی این محصولات را می توان با رنگ کردن یاپوشش کویل بالا برد . روش گالوانیزاسیون با روش غوطه وری گرم ،بیش از هر روش دیگری فولاد را در برابر خوردگی محافظت می کند گالوانیزاسیون با روش غوطه وری گرم یا محافظت مرزی یکی از قدیمی ترین و پر استفاده ترین روش ها در محافظت از خوردگی می باشد که از طریق ایجاد یک لایه محافظ بین الکترولیت در محیط و فولاد یا آهن عمل می کند. از مهمترین خواص این لایه محافظ،چسبندگی آن به فلز پایه و مقاومت به سایش آن می باشد. فرایند گالوانیزه ،بیش از یک لایه محافظ می باشد ،این لایه در حقیقت جزیی از سطح فولاد می گردد که نسبت به فولاد زیر لایه، آند می باشد .چون روی با محیط اطراف واکنش می دهد و پوشش گالوانیزه به طور پیوسته تغییر می کند. روی با محیط اطراف برای تشکیل یک لایه محافظ اکسید روی ، هیدروکسید روی و کربنات روی ، واکنش می دهد. کربنات روی با مرور زمان به صورت یک زمینه مناسب برای رنگ کردن ، عمل می کند.
گالوانیزه کردن برای محافظت آهن و فولاد بدلیل هزینه کم ، راحتی کاربرد ، راحتی تعمیرات و نگهداری مطلوب می باشد .بسیاری دیگر از روش های استفاده از روی برای جلوگیری از خوردگی بکار می رود مانند پوشش های فدا شونده که با عنوان محافظت کاتدی شناخته می شوند ، و یا رنگ های غنی از روی،که هیچ کدام از این روش ها نمی توانند با گالوانیزاسیون با روش غوطه وری گرم رقابت کنند.
اخبار بازار فولاد حاکی از سرمایه گذاری در این بخش است. طبق چشماندازی که برای سال ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده است، انتظار می رود تا شاهد تولید فولاد به تناژ ۵۵ میلیون تن در سال باشیم. برای وقوع این اقدام باید سرانه مصرف فولاد را در کشور افزایش داد بدین منظور که از ۲۳۵ کیلوگرم به۴۰۰۰ کیلوگرم برسد. البته منتظر هستیم تا میزان صادرات فولاد به ۲۰۰میلیون تن در سال 1404 برسد. لازم به ذکر است که تمام مواردی که ذکر شد بیانگر آن است تا در حین بهبود بخشیدن به مصرف فولاد در بازار داخلی، باید گام بعدی به منظور بر طرف کردن چالش های ساختاری در این صنعت باشد. بنابر آنچه که گفته شد برای رسیدن به این اهداف باید سرمایه گذاری های کلانی در بخش فولاد انجام شود. در حال حاضر، دولت سعی در سرمایه گذاری هایی در بخش فولاد دارد و برای بهبود بخشیدن به این اهداف باید این اقدام مهم و اساسی را در اولویت اول کار خود قرار بدهد.
بهترین اقدامی که دولت می تواند برای رسیدن به موارد ذکر شده انجام دهد، معرفی فولاد ایران به سایر دنیا و افزایش دادن تمایل خارجیان برای سرمایه گذاری در این بخش می باشد. از سوی دیگر نیز باید در داخل عواملی که به طریقی مانع جذب سرمایهگذار میشود بهدرستی شناسایی کرده و در جهت رفع آن گام بردارد و سبب رغبت و علاقهمندی سرمایهگذاران به داخل کشور شود. به همین جهت به عنوان مثال می توان اشاره کرد یکی از گام های اساسی برای رسیدن به موارد ذکر شده، اصلاح یک سری قوانین که باعث سرعت بخشیدن به ورود سرمایه گذاران در این راه است. حل مشکلات بانکی نیز البته یکی از خواستههایی است که تولیدکنندگان داخلی معتقدند باید دولت هرچه سریعتر در رفع آن گام بردارد. البته دولت دوازدهم در زمینه فولاد باید تمام تلاش خود را در مناطق ویژه اقتصادی در جنوب کشور قرار داده و سرمایهگذاران خارجی را هر چه بیشتر به این سمت سوق دهد، چراکهه مناطق ویژه بهترین مکان برای فولاد و بهترین زمینه برای سرمایهگذار خارجی است.
طبق آخرین گزارشی که بدست آمده، اخیرا اعلام شده است که یکی از بزرگترین شرکت های فولاد سازی بنام تاتا استیل قصد دارد تا نیازی های بازار فولاد هند را مورد توجه قرار بدهد و بیشترین تمرکز کاری خود را بر روی این بازار معطوف کند.
مدیرعامل این شرکت علت این تصمیم خود را حمایت کردن بازار فولاد از سیاست های غلط جهانی و اقتصادی بیان کرده است. به همین منظور وی قصد دارد تا بیشترین توجه و سرمایه گذاری خود را در بازار های فولاد هند قرار بدهد. مدیرعامل شرکت تاتا استیل در ارتباط با همین موضوع عنوان کرده است که اولویت کار شرکت ما، کاهش دادن میزان واردات فولاد به هند و تامین نیاز این کشور است.
ما قصد داریم تا بیشتر وقت خود را برای بازار داخلی کشور هند بگذاریم. به همین منظور، در صدد آن هستیم که به زودی در شرکت تغیراتی را اعمال کنیم تا خدمت رسانی به مصرف کنندگان، عملکرد اجرایی شرکت و ارائه محصولات افزایش یابد و با کیفیت بیشتری انجام بگیرید. لازم به ذکر است که برای رسیدن به این اهداف، برنامه ریزی های طولانی مدت و وقت زیادی لازم است که در آینده ای نه چندان دور تحقق خواهد افتاد.
اخیرا یک جلسه ای شرکت تاتا استیل به مناسب جلسه سالانه داشت که مدیرعامل این شرکت عنوان کرده است: همانطور که میدانید، در سال 2017 و 2018 میلادی میزان تقاضای فولاد در هند افزایش قابل ملاحظه ای یافت و من پیش بینی میکنم و انتظار دارم که همین روند افزایشی میزان تقاضا در بازار، همچنان در سال های آتی نیز اتفاق بیافتد. بنابراین تقاضا دارم تا سهام داران ما برای رسیدن به اهداف شرکت یاری نمایند. البته اینجانب دلیل اصلی رشد تقضا در سال های آینده را، توسعه اقتصادی کشور میدانم و امیدوارم هستم تا این رشد در دهه آینده نیز تداوم یابد.
برای عضویت در کانال تلگرام فولاد حامیران کلیک کنید.